Obraz francuskiego malarza Jacquesa Louisa Davida “Przysięga Horatii”. Rozmiar obrazu 330 x 425 cm, olej na płótnie. Obraz Przysięga Horatii najbardziej obrazowo odzwierciedla zasady rewolucyjnego klasycyzmu.
Ujawnia nie do pogodzenia i tragiczne sprzeczności między obowiązkiem obywatelskim a osobistymi uczuciami ludzi. Fabuła obrazu zapożyczona jest ze starożytnej rzymskiej legendy. W okresie walki Rzymu z Alba Longo, trzej Rzymianie, bracia klanu Horatii, mieli udać się na śmiertelny pojedynek, aby rozstrzygnąć spór między wrogimi miastami.
Przeciwnicy Horatii są przyjaciółmi ich dzieciństwa. Jeden z nich jest zaręczony z siostrą Horatii. Przechodząc do śmiertelnej bitwy, bracia składają przysięgę swojemu ojcu, by chronić ojczyznę. Niezłomni i stanowczy są w swoim szlachetnym impulsie, podkreślonym przez jedność szerokich, energicznych gestów.
Ojciec błogosławi ich za wyczyn. Bohaterowie Dawida są wolni od sprzeczności i wątpliwości. Ich pasje podporządkowane są woli i inteligencji. Chodzą do walki, wierząc w triumf sprawiedliwości.
W tle po prawej stronie jest grupa płaczących kobiet; tylko cieniują i uzupełniają motyw przewodni – wszystko, co osobiste, musi być poświęcone obywatelskiemu obowiązkowi.
Idea dzieła wyraża się z niezwykłą jasnością i zwięzłością. Trzyczęściowy podział architektonicznego tła z kolumnami toskańskimi podkreśla semantyczny podział kompozycji. Skompresowana przestrzeń, płaskorzeźba, spokojny rytm przyczyniają się do identyfikacji surowej heroicznej natury.
Głównym środkiem artystycznej ekspresji w tworzeniu obrazów: wyraźny i zwięzły gest, surowy, podkreślony-energetyczny rysunek, wyraźne modelowanie odcięcia, kolor, który uzupełnia cechy, zapewniają niesamowite całościowe rozwiązanie.
“Przysięga Horatii” to dziwny i cudowny obraz: dziwny z powodu niepewności co do tego, co wciąż nam mówi. Jej miejsce w historii jest ogromne – przewidywała nastroje rosnące w społeczeństwie, wyraźnie wyrażając ich istotę. David powiedział, że wziął spisek od Corneille, a formularz od Poussina. Po przedstawieniu tragedii Pierre’a Corneille’a “Horace”, opowiadającej o konflikcie między miłością a obowiązkiem, David najpierw wybrał epizod, w którym Horace, skazany za zamordowanie siostry Camille, jest broniony przez ojca i lud rzymski.
Przyjaciele zniechęcili Davida do tej historii, która nie odzwierciedlała ich zdaniem żadnego szczególnego nastroju tamtych czasów. David oświadczył, że wybierze moment poprzedzający bitwę, gdy stary Horacy złoży przysięgę od syna na podbój lub śmierć – moment, który artysta mógł tylko przypuszczać
Dla heroicznej sceny przysięgi potrzebna była odpowiednia kompozycja i znaleziono odpowiedni przykład historyczny – Brutus, który przysięga zemstę na zhańbionym ciele swojej siostry Lukrecji. Autorem kompozycji był założyciel szkockiego neoklasycyzmu Gavin Hamilton. Później pojawi się kolejne francuskie zapożyczenie tego tematu, które podsyciło nastroje patriotyczne. Zastanawiając się nad swoim zdjęciem, David zobaczył płótno Poussina “Porwanie Sabine kobiet” i uderzył go jeden z obrazów – postać po lewej stronie, która stanie się podstawą jego nowej kompozycji. Trzy dodatkowe postacie – jedna z braci z włócznią, staruszka i cierpiąca kamila – zostały zabrane przez Davida z innych prac.
David zwiększył wpływ fabuły, łącząc postacie w ich smukłym i potężnym potrójnym dźwięku.
Semantyczne aspekty obrazu Przysięga Horatii stworzone przez Dawida były bardziej skomplikowane niż w scenie z Brutusem, który wygnał złośliwego władcę Tarquiniusa. Pozorna analogia z innym, bardziej znanym Brutusem, który przyrzekł zabić Cezara i stworzyć republikę, czytana jest również przez Davida. Dzięki pojemnym skojarzeniom i przekonującemu przeniesieniu panującego na zdjęciu nastroju, David, dzięki swojej ogromnej ambicji, zdołał stworzyć symbol obrazu – uosobienie nieograniczonej odwagi obywatelskiej.
Przysięga Horatii jest historią-mitem przysięgi, której nigdy nie zrobiliśmy ani o której nic nie wiemy. Ten obraz jest idealny i zasadniczo abstrakcyjny – obraz determinacji, a ostatecznie obraz rewolucji, jedyny przykład tego, jak dzieło wyobraźni artystycznej jest na równi z czynnikami determinującymi bieg historii.