Wspólnym tematem wszystkich portretów jest tragiczny konflikt między sztuką a codzienną rzeczywistością, między artystą a otaczającym go społeczeństwem, tym “społecznym tłumem”, o którym wielcy rosyjscy poeci mówili z pogardą i gniewem w latach trzydziestych i czterdziestych ubiegłego wieku.
Romantycznie rozumiana tragedia kreatywności staje się głównym problemem całego cyklu portretów Briullova. Dzięki niezwykłej mocy generalizacji artystycznej Bryullov stworzył w portrecie N. Kukolnika obraz romantycznego poety, w portrecie A. Strugowschikowa dał zbiorowy typ intelektualisty lat trzydziestych, bezpośredniego poprzednika “zbędnych ludzi”, przedstawionego później w literaturze rosyjskiej. Ale z największą wyrazistością wszystkie te problemy pojawiają się w słynnym “Autoportrecie”. Według słusznej uwagi jednego z radzieckich badaczy “ten portret ujawnia nam emocjonalny dramat artysty, ukryty pod zewnętrznym blaskiem chwały, lepszy niż jakiekolwiek słowa”.
Bryullov przedstawił się jako leżący; jego głowa jest odrzucona do tyłu, a cienka, starannie wyładowana ręka spoczywa na aksamitnym ramieniu krzesła.
Twarz artysty, wychudzona i blada, naznaczona jest znaczkiem śmiertelnej choroby, ale intensywne spojrzenie głęboko osadzonych niebieskich oczu mówi o nieprzerwanej wewnętrznej sile. Artysta najwyraźniej chciał tutaj podkreślić walkę nieśmiertelnego twórczego ducha z bezsilnym ciałem, dlatego wyraz jego twarzy charakteryzuje się taką duchową duchowością. Bryullov namalował swój portret podczas poważnej choroby, która później okazała się śmiertelna.
Błędem byłoby jednak wytłumaczenie tragicznego wyrażenia “autoportretu” jedynie przeczuciem rychłej śmierci. Treść “Autoportretu” jest znacznie ważniejsza i głębsza. Bez obawy o przesadę można się spierać wydaje się, że Bryullow podsumowuje tutaj wynik całego swojego życia i że wizerunek romantycznego artysty, który stworzył, świadomie sprzeciwia się współczesnemu społeczeństwu biurokratyczno-niewolniczemu.
Portret został namalowany w 1848 roku, w czasie najgorszej reakcji Mikołaja. Bryullov miał prawo uważać się za jedną ze swoich ofiar.
Cały petersburski okres jego życia, pozornie pełen sukcesów i naznaczony hałaśliwą chwałą, był w rzeczywistości głęboko tragiczny. Bryullov dusił się w śmiertelnej, oficjalnej atmosferze Nikołajewa w Petersburgu. Talent wspaniałego artysty nie znalazł wartościowego zastosowania.
W zamian za swobodną kreatywność Bryullov został zaproszony do namalowania katedry Izaaka, choć malarstwo religijne było całkowicie obce naturze jego talentu. Historyczny obraz “Oblężenie Pskowie”, w którym Bryullov widział główną sprawę swojego życia, został poddany urzędowemu nadzorowi i pod naciskiem cara, a jego otoczenie było wielokrotnie poddawane radykalnemu przetwarzaniu. Nigdy nie został napisany do końca. Marzenie Bryullova o stworzeniu dzieła ważniejszego niż “Ostatni dzień Pompei” nie spełniło się, i stanąć na czele nowego nurtu narodowego w sztuce rosyjskiej.
Poczucie gorzkiego niezadowolenia nie opuściło artysty, bolesne poczucie zależności ograniczało jego siłę.
Upadek jego najlepszych intencji i wyjaśnia tę beznadziejność, ten tragiczny patos, który przepojony jest “autoportretem”. M. I. Zheleznoe, student i biograf Bryullova, ciekawa informacja o tym dziele: “Kiedy lekarze pozwolili Bryullovowi wstać z łóżka, usiadł na krześle Voltaire'a stojącym w sypialni przy szkle mola, zażądał sztalugi, tektury, palety; Na asfalcie zaznaczył głowę na tekturze i poprosił Koritsky'ego, by przygotował grubszą paletę na następny poranek: nie był pewien, czy zrobi coś przyzwoitego, a więc wieczorem wydał rozkaz, aby nie pozwolić nikomu na niego następnego dnia, aż skończy praca gotówka od Bryullova że używał w realizacji jego portret dwóch godzin. Brullov bardzo krótki czas był podobny do portretu…
“Autoportret” oddaje wizerunek twórczego artysty. Jeszcze bardziej interesujące jest wskazanie, że portret został napisany w jednej sesji, bez wstępnego szkicu i wstępnych szkiców. Świadczy o tym sama technika “autoportretu”, nie wygładzona, jak w innych pracach, a wręcz przeciwnie, zdecydowanie wolna, szerokimi i śmiałymi pociągnięciami, nakładana cienką warstwą. W tej inspirowanej improwizacji mistrzowskie mistrzostwo Brullovy działa ze szczególnym blaskiem.
Każde uderzenie jest ułożone z nienaganną dokładnością, ostro zauważone kontrasty światła i cienia doskonale formują formę, w czerwonawo-brązowej skali, która łączy portret, różne i subtelne odcienie kolorów są dokładnie śledzone. Historyczne i artystyczne znaczenie “autoportretu” wynika jednak z nieformalnej doskonałości jego decyzji, i głęboka treść, witalność i prawdomówność obrazu. “Autoportret” Briullova jest jednym z najlepszych realistycznych osiągnięć rosyjskiego malarstwa pierwszej połowy XIX wieku.