“Saturn pożerający syna” – jeden z najbardziej pamiętnych i niezapomnianych obrazów Goyi, należący do serii “czarnych obrazów”. Te murale są tworzone przez Goya na otynkowanych ścianach jego domu – położonych nad brzegiem rzeki Manzanares, niedaleko Madrytu.
Początkowo ściany zdobiono pozytywnymi obrazami, podnosząc nastrój, ale z czasem mistrz zaczął tworzyć twarde i niepokojące kompozycje, których powodem była narastająca depresja i paranoja, a także obawy o zbliżającą się śmierć. Mistrz nie pisał, nie rozmawiał i nie włożył żadnego wysiłku, by uczynić tę serię znaną. Dopiero w 1874 roku, 50 lat po śmierci artysty, dzieła przeniesiono ze ścian na płótno.
Historia, którą ilustruje praca, odsyła nas do mitu rzymskiego boga Saturna, który, obawiając się proroctwa, że zostanie obalony przez jednego z jego synów, pożarł potencjalnych konkurentów. W końcu żona Saturna ukryła szóstego syna Jowisza, a przepowiednia się wypełniła. Istnieje opinia, że Goya czerpał inspirację z dzieła Rubensa o tej samej nazwie, ale zaciekłość i bezwzględność, z jaką Saturn je dziecko, kontrastuje z zimnokrwistością i metodycznym charakterem postaci Rubensa, co sprawia, że fresk jest przerażający i wyjątkowy.
Obraz demonstruje psychopatę, który nie jest w stanie kontrolować swoich działań. Grubość, nagość, pomieszanie włosów Saturna, a także szerokie oczy i agresywne zachowanie – wszystko to wskazuje na histeryczne szaleństwo. Być może jest to odniesienie do strasznych wydarzeń, które miały miejsce w tym czasie w Hiszpanii.
Szalony bóg już się oderwał i połknął głowę dziecka, prawą rękę i jest zajęty jedzeniem lewej strony, a ręce tak mocno przywierają do ofiary, że przebijają skórę. Istnieją dowody na to, że na oryginalnym obrazie Saturn miał wyprostowany fallus, który wypełnił dzieło jeszcze większym przerażeniem.
Jak zwykle niektóre pytania pozostają bez odpowiedzi. Na przykład zaokrąglone pośladki i kształt ud niezjedzonej ofiary wskazują, że Saturn pożera córkę, a nie syna. Poza tym wcale nie jest dzieckiem, jest dobrze rozwiniętą młodą kobietą.
Alegoryczny obraz jest interpretowany inaczej. Niektórzy historycy sztuki uważają, że może symbolizować państwo hiszpańskie, pożerając własnych obywateli, inni interpretują Saturna jako rewolucję francuską, a nawet Napoleona.